31 sierpnia 1987 roku Wieluńska Kolej Wąskotorowa zabrała pasażerów w swój ostatni kurs. Tym samym zakończyła się historia linii kolejowej otwartej niespełna 71 lat wcześniej – dokładnie 26 września 1916 roku.
W naszym cyklu artykułów przedstawiamy historię wieluńskiej kolejki oraz zachodzące na niej na przestrzeni lat zmiany. Naszą uwagę skupiamy na zlokalizowanych wzdłuż dawnej linii stacjach i przystankach oraz obiektach, które przetrwały do czasów współczesnych.
Część 1. Historia Wieluńskiej Kolei Wąskotorowej
Powstanie linii należy wiązać z wybudowaniem w 1896 r. przez niemieckie samorządowe władze powiatowe kolejki wąskotorowej Olesno – Gorzów Śląski, która następnie została przedłużona do Zawisnej (Zawisna to obecnie część Praszki położona za Prosną, w kierunku Olesna). Wybuch I wojny światowej spowodował zajęcie całej ziemi wieluńskiej, dotychczas będącej głównie pod zaborem rosyjskim, przez Niemcy i Austrię. Na tym terenie nie było żadnego istotnego połączenia kolejowego.
Istniejąca linia rozenberska (nazwa pochodzi od niemieckiej nazwy Olesna – Rosenberg) stała się bazą jej dwóch podstawowych rozbudowanych odgałęzień z Zawisnej do Wielunia i w kierunku Działoszyna. Decyzja władz niemieckich i austriackich, które wspólnie kierowały pracami, spowodowana była potrzebą pilnego rozbudowywania szlaków komunikacyjnych, pierwotnie przede wszystkim w celach wojennych.
W wyniku ustaleń powojennych, od 1918 r. na ziemi wieluńskiej granica odrodzonej Polski z Niemcami przebiegała jak kordon niemiecko-rosyjski, to jest na rzeczce Prośnie. Tym samym większość linii kolei wieluńskiej znalazła się w granicach Polski, jednak główne zaplecze, stacja Zawisna, pozostała po stronie niemieckiej. Niemcy ewakuowali również większość taboru kolejowego. Od tego czasu wieluńską linię wąskotorówki zaczęto nazywać Wieluńską Koleją Wąskotorową, na której stosunkowo szybko, dzięki zakupionemu taborowi, wznowiono ruch pasażerski i towarowy.
Do lat trzydziestych był widoczny ruch na granicy Zawisna – Praszka, który jednak później został zatrzymany, a na moście na rzece Prośnie ustawiono płot. Po agresji III Rzeszy na Polskę i zajęciu części jej terytorium ponownie przywrócono połączenie Wieluń – Zawisna z możliwością dalszej podróży w stronę Olesna.
Dalsza reorganizacja Wieluńskiej Kolei Wąskotorowej miała miejsce po zakończeniu wojny, kiedy to przesunięto granice państw. W wyniku zmian miejscowość Zawisna włączono w granice Praszki, a sama stacja stała się stacją styczną.
Ze względów ekonomicznych o likwidacji tej linii myślano już od lat sześćdziesiątych. Plany te zrealizowano w 1987 r. Kolej Zawisna – Olesno została zlikwidowana w 1994 r., samo torowisko zostało rozebrane lub rozkradzione do 2009 r.
———-
To była pierwsza część artykułu dotyczącego historii Wieluńskiej Kolei Wąskotorowej oraz zlokalizowanych wzdłuż niej stacji i przystanków. Kolejne części tekstu pojawią się już wkrótce w naszym serwisie.
- Część 1: Historia kolejki (tu jesteś)
- Część 2: Ślady dawnej kolejki
- Część 3: Odcinek Wieluń – Turów (wkrótce)
- Część 4: Odcinek Chotów – Kowale (wkrótce)
- Część 5: Odcinek Praszka Wąsk. – Zawisna (wkrótce)
Tekst stanowi fragment artykułu opublikowanego w czasopiśmie „Na Sieradzkich Szlakach”. Autorzy: Rajmund Kieler, Jarosław Klimas, Piotr Pawlak
